اختلال شخصیت خودشیفته NPD موقعیتی ست مرتبط با سلامت ذهن، جایی که شخص احساس خودارزشمندی زیادی دارد و می‌خواهد که دیگران وی را ستایش کنند.
NPD یکی از اختلالات شخصیتی مورد شناسایی قرار گرفته شده است که در پنجمین ویرایش DSM5 هم به آن پرداخته شده است. این ویژگی می‌تواند هم کودکان را تحت تأثیر قرار دهد و هم بزرگسالان را. ولی تفاوت‌های این میان وجود دارد. درباره خودشیفتگی در کودکان، نشانگان و دلایل و شیوه درمان آن بیاموزید.
نشانگان کلی NPD
نشانگان خودشیفتگی در کودکان شبیه به همان نشانگان در بزرگسالان خودشیفته است. به هر حال تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. کودکان طی رشد از مراحلی می‌گذرند که ممکن است شامل تمایلاتی به در مرکز توجه بودن شود، یا انگاره‌ای متورم از خود داشته باشند. تا اینجا امری طبیعی ست. مشکل از جایی شروع می‌شود که این ویژگی‌ها حتی پس از بلوغ حضور داشته باشند.
نشانگان کلی خودشیفتگی NPD بودن
- تکبر و احساس خارق العاده بودن
- تحقیر دیگران
- نیاز به مصاحبت فقط با کسانی که از نظر دیگران شاخص هستند
- خودمحق بینی (احساس می‌کند حق انجام کارهایی را دارد که در واقع ندارد)
- حسادت
- عطش به تشویق و توجه
- استثمار دیگران
- عواطف بسیار منفی یا فقدان عواطف در پاسخدهی و فقدان توجه
- احساس افراطی خودارزشمندی، با استعداد بودن و ستاره بودن
- خیال‌پردازی در باب این که قدرتمند است، جذابیت جنسی خاص دارد، پولدار است و جذاب است.
- احساس بی همتا بودن و منحصربفردی.
- احساس عدم امنیت و شرمندگی پنهانی.
- فقدان همدلی
- کمال طلبی و عواطف منفی نسبت به هرچه در کمال نیست.
نشانگان خودشیفتگی در کودکان
برخی نشانگان خودشیفتگی بخشی بهنجار از رشد کودکان است. در نتیجه کسانی که زیر هجده سال سن دارند و ویژگی‌های خودشیفتگی را دارند، تحت عنوان اختلال شخصیت مرزی (BPD) می‌نامند. ویژگی‌های خودشیفتگی را می‌توان دید اما تا فرد به هجده سال نرسد، همچنان به عنوان فردی دارای شخصیت مرزی شناخته می‌شود. کودکان در سنین دو سالگی علایم خودشیفتگی آتی را نشان می‌دهند و این خوب است، چون محیط بارآوری فرزند توسط والدین می‌تواند اثر گذاشته و خودشیفتگی آنی در فرزند را کاهش دهد. هنگامی که کودک هستند و قرار به ارزیابی آن در کودکان باشد، علایم دیگری نیز دیده می‌شود که فقط مختص کودکان است و نه بزرگسالان، مثلاً کودک ممکن است نشانگان و نگرشی را در مدرسه نشان دهد که باید دید چقدر مستقل از دیگر کودکان هستند یا چقدر همراه با دیگر کودکان است.
- کیفیت دوستی توام با مدارا نیست.
- ناراحتی از خود هشیاری.
- حساسیت زیاد نسبت به انتقاد و یا از دست دادن کنترل.
- در رسانه‌های اجتماعی پست زیاد می‌گذارند، مخصوصاً تصاویری از خودشان.
- انتظار برخوردهای خاصی را از والدین دارند.
- دائم خود را جلوی آینه نگاه می‌کنند.
- ناتوانی در تماس چشمی.
- من شکننده.
- دوستان اندک.
- اشکال در یادگیری که با میزان هوش مرتبط نیست.
- عدم علاقه به بازی با اسباب بازی.
- دروغگویی بدون پشیمانی
- اضطراب جدایی
- مشکوک بودن
- شیون و برون ریزی خشم بیش از حد طبیعی.
دلایل
هنوز دلایل خودشیفتگی کاملاً روشن نیست. این گمان وجود دارد که عوامل زیست شناسانه‌ای (چون ژنتیک) و عوامل محیطی دخیل باشد. به هرحال برخی شواهد از دخالت محیطی و تاثیرات والدین بر بروز خودشیفتگی وجود دارد.
برخی فکر می‌کنند داشتن والدینی که نسبت به فرزندان خود تشویق و عاطفه زیادی ابراز می‌کنند، می‌توانند باعث خودشیفتگی کودک شوند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که گرچه این روش تربیتی می‌تواند باعث ارتقاء عزت نفس در کودک شوند، اما آن دسته از رفتارهایی موجب خودشیفتگی فرزندشان می‌شود که حس محق بودن را در کودکان تقویت می‌کنند. کودک احتمالاً NPD می‌شود اگر باور کند که نسبت به دیگر کودکان خیلی خاص است. از دیگر عواملی که می‌تواند به NPD شدن کودک منجر شود:
- بدرفتاری (جسمانی و عاطفی)
- فرزند خواندگی
- تاثیرات فرهنگی
- مرگ یکی از والدین یا مراقبین
- طلاق والدین
- انتقاد زیاد
- انتظارات زیاد والدین
- عوامل ژنتیکی یا زیست شناسانه، شامل ویژگی‌های شخصیتی خاص
- بسیار حساس بودن
- داشتن والدین خودشیفته
- نادیده گرفته شدن توسط والدین یا مراقبین
- نادیده گرفته شدن خطاها و لوس و ننر کردن کودک توسط والد با والدین.
- والدین بیش از حد حمایت کننده
- والدین طوری رفتار می‌کنند که انگار فرزندشان تافته جدابافته از دیگران است.
- تأثیر همسالان یا اجتماع
- تجارب آسیب رسان
تجارب کودکان هنگام بزرگ شدن بر رشد ایشان اثر می‌گذارد
سبک بارآوری و شیوه نگرش والدین می‌تواند ریسک ابتلا به خودشیفته شدن فرزند را افزایش دهد. مثلاً والدین می‌توانند با ابراز علاقه و برخورد مهرآمیز با کودکانشان باعث ارتقاء عزت نفس در ایشان شود، اما زمانی اختلال خودشیفتگی در کودکان تقویت و ایجاد می‌شود که یکی از والدین طوری رفتار می‌کند که فرزندشان بهتر از دیگر کودکان است و یا محق‌تر از دیگران است.
NPD شدن تقصیر هیچ کس نیست
به هر حال والدین گرچه مقصر خودشیفته شدن فرزند نیستند، اما می‌توانند در رفتارهای والدینی خود و شیوه تعامل با فرزند تغییراتی ایجاد کنند تا به کودک کمک کنند که بر گرایشات خودشیفته وار خود قایق آید.
درمان
اولین گام در درمان روند خودشیفته شدن در کودکی این است که کودک توسط روانشناس یا روانپزشک کودک مورد ارزیابی قرار گیرد . روان‌درمانی (درمان مبتنی بر صحبت کردن با کودک) یک گزینه درمانی در رابطه با NPD هنگامی ست که اولین نشانگان خودشیفتگی در کودک دیده می‌شود. شیوه‌های درمانی مختلفی برای درمان این اختلال در کودکان وجود دارد. مثلاً بازی درمانی و انواعی مانند درمان شیوه تعامل والد_کودک.
تغییر در سبک والدینی راه دیگری ست، مخصوصاً وقتی که خودشیفتگی در کودک دیده می‌شود. تغییر آن گونه از رفتارهای نامنساب والدین می‌تواند احتمال خودشیفته شدن در کودک را کاهش دهد. خانواده درمانی که بتواند رفتارهای والدینی را کاهش دهد نیز مؤثر است.
خلاصه
اختلال شخصیت خودشیفتگی شرایطی مرتبط با بهداشت روان است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می‌شود. موضوع خودمحق بینی کودک در روابط است. برخی مراحل رشدی با خودمحوربینی همراه بوده و امری طبیعی است. علاوه بر این سبک‌های والدینی می‌تواند بر خودشیفتگی کودکان اثر بگذارد و در عین حال می‌تواند مانع از بیشتر شدن تمایلات خودشیفتگی شود.
گرفتن کمک حرفه‌ای می‌تواند به تغییر در رفتار و نگرش والدین کمک کند. خودشیفتگی دوران کودکی می‌تواند چالش برانگیز بوده و والدین از آن بابت احساس شرم کنند. به هر حال تقصیر والدین نیست، و می‌توان با پیشگیری به کودکان کمک کرد که NPD را درمان کنند.
اگر فکر می‌کنید کودکتان علایمی از خودشیفتگی دارد، اقدام کنید. او را نزد روانپزشک یا مشاور کودک ببرید و از کمک حرفه‌ای ایشان بهره مند شوید.
نویسنده: اشلی اولیویه
مترجم: مینو پرنیانی
