۴ نوع دوستی ناایمن برای افراد بسیار حساس (HSP)

همه‌ی دوستی‌ها برای شما ـ به عنوان یک فرد بسیار حساس (HSP) ـ خوب نیستند، اما تشخیص این موضوع در ابتدای رابطه کار آسانی نیست. اینجا توضیح می‌دهم چرا.

دوست صمیمی من در دوران دانشگاه یک «آشوب‌آفرین» بود. به گفته‌ی جولیا کامرون، نویسنده‌ی کتاب راه هنرمند، آشوب‌آفرین‌ها «شخصیت‌هایی هستند که کانون طوفان ایجاد می‌کنند. اغلب کاریزماتیک‌اند، معمولاً دلنشین به نظر می‌رسند… اما برای یک فرد خلاق در اطرافشان، بسیار ویرانگرند.»

دوست من کاملاً با این توصیف جور درمی‌آمد. مدتی طول کشید تا بفهمم، و هرگز او را سرزنش یا قضاوت نکردم، اما می‌دانم که دوستی ما سمی بود. او نقش والد را داشت؛ من کودک بودم. هرچه می‌گفت انجام می‌دادم و اغلب هر کاری که می‌کرد من هم تقلید می‌کردم. به داستان‌های نمایشی‌اش گوش می‌دادم (و چون مرزی برای خودم نداشتم، بسیار بیش‌ازحد به آن‌ها واکنش نشان می‌دادم) و اغلب به خواسته‌های غیرمنطقی‌اش تن می‌دادم.

گاهی مقاومت می‌کردم، اما این بیشتر دردسر درست می‌کرد تا فایده ـ او از این تغییر ناگهانی و گاه خشمگین من شوکه می‌شد ـ و در طول زمان یاد گرفتم که فقط سعی کنم بهترین فرمانبردار باشم. چند سال بعد از فارغ‌التحصیلی بود که با داشتن فاصله و امنیت کافی در زندگی‌ام، جرئت کردم و این دوستی ناایمن را «تمام کردم».

آدم‌های HSP چه چیزی از دوستانشان نیاز دارند؟

حقیقت این است که دوستی‌ها درباره‌ی «کمیت» نیستند، بلکه درباره‌ی «کیفیت» هستند. یک HSP می‌تواند حتی با تعداد کمی دوست صمیمی احساس رضایت داشته باشد، به شرطی که آن دوستان با نیازهای منحصربه‌فرد او سازگار باشند.

یک دوستی ایده‌آل برای HSP، دوستی عمیق و معنادار است. ما با ارتباط‌های قوی، محکم و عمیق رشد می‌کنیم. انگار قلب یک HSP همیشه دنبال سیگنال است، درست مثل تلفنی که به دنبال وای‌فای می‌گردد. اگر سیگنال ضعیف باشد، ارتباط ضعیف خواهد بود و تغذیه‌ی کافی به او نمی‌رسد ـ درست مثل ویدیویی که در گوشی کند بارگذاری می‌شود. HSP نمی‌تواند نیازش را برآورده کند.

برای HSP، ارتباط یعنی بتواند آسیب‌پذیر باشد و با این حال احساس امنیت کند. بتواند گوش بدهد و شنیده شود. عمق درونی‌اش به او بازتاب داده شود. چیزی کمتر از این سطح، سطحی به نظر می‌رسد و روح حساس او را تغذیه نمی‌کند. در بدترین حالت، یک دوستی سطحی می‌تواند به‌شدت خسته‌کننده باشد، زیرا HSP در هر ارتباط اصیل، بخش زیادی از خودش را می‌بخشد.

چسبیدن به دوستی‌های ناایمن، اثر مخربی بر سلامت HSP دارد، شاید حتی بیشتر از دیگران. زیرا HSPها خیلی بیشتر در معرض تحریک‌پذیری بیش‌ازحد هستند، چه از محیط بیرونی چه از دنیای درونی خود. دوستانی که او را به مکان‌های شلوغ و پر سر و صدا می‌کشانند، یا دوستانی که بار عاطفی، منفی‌نگری یا آشفتگی‌شان را روی او می‌ریزند، ناگزیر باعث تحریک بیش‌ازحد خواهند شد.

چهار نوع دوستی ناایمن برای HSPها

۱. دوستی سطحی

بیشتر HSPها صادقانه موافق‌اند که «گپ‌های بی‌اهمیت» سرگرمی مورد علاقه‌شان نیست. آن‌ها ترجیح می‌دهند با دوستشان درباره‌ی معنای زندگی، پیدایش جهان یا موضوعات عمیق صحبت کنند. دوستی‌ای که فقط بر پایه‌ی شایعات سطحی یا حرف زدن درباره‌ی هوا شکل گرفته باشد، دوام زیادی ندارد.

مشکل اینجاست که گپ سطحی انرژی لازم را به HSP برنمی‌گرداند: آنچه می‌گذارد را پس نمی‌گیرد. یک گفت‌وگوی عمیق ممکن است ذهن بیشتری بخواهد، اما برای ذهن حساس بسیار پاداش‌دهنده‌تر است. دوستی‌ای که چنین گفت‌وگوهایی را ممکن کند، برای HSP مفیدتر خواهد بود.

۲. دوستی قضاوت‌گر

پذیرفتن «حساسیت بالا» به‌عنوان یک ویژگی ارزشمند، کلید اعتمادبه‌نفس و سلامت HSP است. ما نیاز داریم عزیزانمان حامی باشند، نه قضاوت‌گر ـ به‌ویژه وقتی در مسیر خودشناسی هستیم.

یک دوست قضاوت‌گر ممکن است (آشکار یا پنهان) بگوید چیزی در بنیاد HSP بودن «اشتباه» است. مثلاً بگوید: «خیلی حساسی!» یا انتخاب‌ها و رفتارهای او را سرزنش کند. یا هر بار که HSP کمی زمان بیشتر برای پردازش لازم دارد، بی‌صبری و دلخوری نشان دهد.

این نوع دوست بودن نه لذت‌بخش است و نه در درازمدت سالم. HSPها در کنار کسانی رشد می‌کنند که آن‌ها را همان‌طور که هستند بپذیرند و دوست بدارند ـ با همه‌ی حساسیتشان.

۳. دوستی انرژی‌بر (خالی‌کننده)

بیشتر HSPها با مهارت همدلی و شفقت همراه‌اند، و همین باعث می‌شود دیگران به‌راحتی جذبشان شوند. این به خودی خود سالم است و هدیه‌ای است که HSPها به جهان می‌دهند. اما یک دوست «انرژی‌بر» از این ویژگی سوءاستفاده می‌کند و همه‌ی بارهای عاطفی‌اش را روی HSP می‌ریزد ـ بدون اینکه چیزی برگرداند.

در حالی‌که تقسیم بار و کمک به یکدیگر بخش مهمی از دوستی است، برای HSPها باید مرزی مشخص باشد. بدون مرز قوی، HSP احساس می‌کند انرژی و منابع درونی‌اش تهی می‌شود. بسیاری از HSPها انرژی دیگران را «جذب» می‌کنند و اگر این انرژی منفی باشد، می‌تواند پیامدهای جدی برایشان داشته باشد.

یک دوستی متقابل بر پایه‌ی احترام شکل می‌گیرد. هر دو طرف گوش می‌دهند، حمایت می‌کنند، و نیازهای انرژی یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند.

۴. دوستی پرتوقع

نیاز به «فضا» برای HSPها حیاتی است، چه درون‌گرا باشند چه برون‌گرا. HSPها به زمان سکوت نیاز دارند تا از تحریک بیش‌ازحد دوری کنند و تجربه‌هایشان را پردازش کنند.

اما بعضی دوستان چنین فضایی را نمی‌دهند. ممکن است اصرار کنند که HSP بیشتر در مهمانی بماند، یا سرزنش کنند اگر زودتر رفت یا نیامد. این نوع رفتار پرتوقع می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد، چون HSP را مجبور می‌کند بین دو نتیجه‌ی آسیب‌زننده یکی را انتخاب کند: یا دوستش را ناامید کند، یا با ماندن دچار فرسودگی و آشفتگی شود. این وضعیت می‌تواند به کینه و انفجار عاطفی منجر شود.

یک دوست خوب نیاز HSP به فضا و تنهایی را درک می‌کند و از تصمیم او برای آمدن یا رفتن حمایت می‌کند. حتی اگر خودش ریتم سریع‌تری داشته باشد، اگر واقعاً دوست باشد، سرعت HSP را می‌پذیرد.

جمع‌بندی

هیچ دوستی‌ای کامل نیست. اما HSPها می‌توانند با یادآوری این‌که چه رفتارهایی قابل قبول هستند و چه رفتارهایی نه، زمان و انرژی زیادی را صرفه‌جویی کنند. وقت آن است که HSPها دست از نگرانی درباره‌ی تعداد دوستان یا طول عمر دوستی‌ها بردارند و به‌جای آن دنبال کسانی باشند که واقعاً حامی شخصیتشان هستند و باعث درخشششان می‌شوند.

نوشته: کت رز
مترجم: مینو پرنیانی