اینکه بدانید کدام نوع (انواع) از حساسیت دربارهٔ شما صدق می‌کند، کمکتان می‌کند تا بفهمید که چرا در برخی موقعیت‌ها، واکنش‌های مختلفی از خود نشان می‌دهید.
آیا هرگز شده به شما بگویند “خیلی حساسی”؟
خب، بسیار حساس بودن امری است که واقعیت دارد! یعنی که شما در محیط اطراف خود به جزییات توجه بیشتری نشان می‌دهید، و دربارهٔ موضوعات، عواطف و تجاربی که کسب می‌کنید، عمیق‌تر از دیگران واکنش نشان دهید.
در واقع شاید واژه بهتری که می‌تواند جایگزین «حساسیت» شود، واژه «واکنشگر» است، چون جسم و ذهنتان به اموری که در گرداگردتان می‌گذرد، واکنش بیشتری نشان می‌دهد. در کتاب «حساس» که به اتفاق آندره سولو نگاشته‌ام، آمده است که آدم‌های حساس به دلشکستگی، رنج و فقدان واکنش بیشتری نشان می‌دهند، اما در عین حال به زیبایی‌ها، ایده‌ها و شادی نیز واکنشگرترند.
ذهن حساس آنجا که دیگران به سادگی از کنار امور می‌گذرند، عمیق می‌شود. آدم‌هایی که حساس هستند، ویژگی‌های مشابهی از خود نشان می‌دهند _ مثلاً استرس داشتن در محیط‌های شلوغ و داشتن عواطف عمیق نسبت به دنیا (۲۷ مورد خاصی که اکثر آدم‌های بسیار حساس انجام می‌دهند را برایتان آورده‌ام). اما حساس بودن هر آدم حساسی منحصربفرد است. پژوهشگران دریافته‌اند که سه نوع حساسیت متفاوت وجود دارد. اینکه بدانیم کدام نوع (انواع) از حساسیت را دارید، کمکتان می‌کند تا دریابید که چرا در موقعیت‌های مختلف واکنش‌های مختلف نشان می‌دهید .
سه گونه متفاوت از حساس بودن
۱. «حسگر فوق العاده» (آستانه حسی پایین). اگر حسگری فوق العاده هستید
نسبت به اطلاعاتی که دریافت می‌کنید، مثلاً دیده‌ها، بو، صدا، و بافت‌ها، حساس هستید. این نوع از حساسیت، از طرفی بیانگر میزان هماهنگی شما با محیطتان است و به عبارتی بیانگر این است که به سرعت بیش برانگیخته می‌شوید. اگر این تمایلات را داشته باشید، پس حسگری فوق العاده هستید.
- مشاهده گر و دریافت کننده محرک‌ها هستید و همین‌ها باعث می‌شود تا در هر موقعیتی که نیازمند بذل توجه به جزییات باشد، مثلاً برنامه ریزی برای یک موضوع، تصحیح یا حل مسأله، آدمی مناسب باشید.
- می دانید که چه چیزی باید تغییر کند تا موقعیتی که نامناسب است بهبود یابد. مثلاً ممکن است متوجه شوید که اتاقی بسیار سرد یا بسیار گرم است و درجه ترموستات را تغییر می‌دهید تا اوضاع دمای محیط بهینه شود، یا ممکن است متوجه شوید که نور محیط زیاد است یا خیلی کم است و دربارهٔ بهبود وضعیت نور محیطی پیشنهادی می‌دهید که فضا را دلنشین تر می‌کند.
- در محیط‌های پرسروصدا و پرازدحام مثلاً رستوران شلوغ یا مغازه‌های پر ازدحام، به سرعت خسته شده یا احساس درهم شکستن می‌کنید.
- جسمتان نسبت به کمترین میزان قهوه، الکل، دارو یا دیگر موارد واکنش نشان می‌دهد. حتی وقتی که میزان آن اندک باشد. تأثیر این موارد بر شما بسیار بیشتر از تاثیری است که روی دیگران می‌گذارید. برای شما حتی کمترین میزان‌ها، بیشترین محسوب می‌شود.
- احتمالاً از دیدن، شنیدن و لمس برخی موارد، احساس ناراحتی می‌کنید مثلاً صدای بوق دزدگیر یا دادزدن که شما را مضطرب یا ناراحت می‌کند. بافت زبر لباس آزارتان می‌دهد. نورهای شدید یا خیره کننده می‌تواند به شما آسیب برساند و باعث سردردتان شود .
۲. «فوق العاده با احساس» هستید و آسان تحت تأثیر عواطف قرار می‌گیرد.
اگر فوق العاده با احساس هستید، نسبت به موقعیت‌های پر احساس، چه به صورت درونی و چه انواع دیگر، واکنش نشان می‌دهید. این نوع از حساس بودن معمولاً همراه با توانایی در خواندن دیگران است، اما در عین حال به این معناست که جزییات یا دست و پنجه نرم کردن با موقعیت‌های دردناک می‌تواند باعث استرس بیشتر شما شود.
اگر حساسیت شما به این شیوه است، پس رفتار یا احساستان نیز به همین گونه است:
- مسائل را عمیقأ احساس کرده و زندگی عاطفی غنی دارید.
- همدلی شما زیاد است که می‌تواند باعث شود روابطتان باقدرت باشد و ارتباطتان بهبود یابد. هوش عاطفی‌تان بیشتر است و اعتماد میان شما و دیگران افزایش می‌یابد.
- معمولاً احساسات اطرافیان خود را جذب می‌کنید. وقتی نزدیکانتان ناراحت بوده و تحت استرس باشند، شما هم حس‌هایشان را دریافت می‌کنید. حتی اگر تا قبل از آن، حالتان خوب بوده باشد. این موضوع ممکن است تا اندازه‌ای برای همه رخ دهد، چون عواطف امری مسری است، اما برای شما امری جدی‌تر بوده و بیشتر رخ می‌دهد.
- به استراحت بیشتری نیاز دارید تا عواطفتان را پردازش کرده و انرژی‌تان را بازیابی کنید. مجبور نیستید در این دوران تنها بمانید، اما لازم است در محیطی آرام و توام با صلح و صفا باشید و کاری را انجام دهید که آرامش بخش است. مثل خواندن کتاب یا دیدن فیلم یا استراحت در رختخواب.
- خیلی سعی می‌کنید تا مرتکب اشتباه نشوید. مثلاً، ممکن است بارها کاری را که می‌کنید وارسی کنید تا مطمئن شوید که مرتکب اشتباه نشده‌اید یا وقت زیادی را صرف وارسی اطلاعات می‌کنید. اگر متوجه شوید که اشتباه کرده‌اید بسیار ناراحت یا مضطرب می‌شوید.
- وقتی ناچارید در مدتی کوتاه کارهای زیادی انجام دهید، دچار استرس می‌شوید.
- به سرعت هنگری (hungry +angry) گرسنه و عصبانی می‌شوید.
- دردهای جسمانی بسیار آزارتان می‌دهد (آستانه تحمل درد در شما پایین است).
- سریع با کمترین صدای ناگهانی از جا می‌پرید.
۳. حس زیباشناختی بالایی دارید (حساسیت زیباشناسانه دارید)
اگر حس زیباشناسانه داشته باشید، به جزییات در محیط توجه بیشتری نشان می‌دهید، مخصوصاً به جزییات زیباشناسانه، به هنر و زیبایی علاقمند هستید.
نشانه‌های داشتن حساسیت زیباشناسانه از این قرارند:
▪ متوجه جزییات زیباشناسانه ای می‌شوید که دیگران ممکن است اصلاً متوجه نشوند. مثلاً متوجه شکفته شدن گلی خاص در باغ می‌شوید، یا وجود رنگ آبی خاصی را در یک تابلو نقاشی متوجه می‌شوید.
▪به شدت از موسیقی، شعر، کارهای هنری، رمان، فیلم، صحنه‌های زیبای در طبیعت یا لطافت در دکوراسیون اتاقی لذت می‌برید و تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد. وقتی آهنگی زیبا را می‌شنوید بسیار شاد شده یا وقتی فیلمی غم انگیز را می‌بینید، گریه می‌کنید.
- حسی قوی در دیدن ظرایف (مثلاً طعم یک شربت) دارید.
- دنیای درونی غنی دارید. شاید توان قصه سرایی یا صحنه‌های خاصی را در ذهن داشته باشید. شاید خوب بتوانید آنچه درون سرتان است را به تصویر بکشید. این مهارت کمکتان می‌کند تا تصور بودن در یک موقعیت برایتان آسانتر شود. این توانایی می‌تواند کمکتان کند تا ایده‌هایی جدید در نظر بگیرید.
به خاطر داشته باشید حساسیت در ژن شماست، اما تحت تأثیر تجارب، و شیوه بزرگ شدنتان نیز هست. یعنی اینکه حساسیت ویژگی پیچیده‌ای است و بین آدم‌های مختلف، تفاوت دارد _ در نتیجه ممکن است متوجه یک یا دو و شاید هر سه نوع حساسیت با میزان متفاوت شوید. شناخت حساسیتتان کمکتان می‌کند تا زندگی اغنا کننده‌ای داشته باشید و نقاط قوتی که هر یک از انواع به همراه دارد را بپذیرید.
جامعه همیشه به ما القا کرده که حساسیت ضعف است، در حالی که مهم‌ترین نقطه قوت شما به شمار می‌رود .
نویسنده: جین گرانمن
مترجم: مینو پرنیانی
