افراد حساس ضربه‌ی بیشتری از استرس می‌خورند. اما آیا ممکن است حساسیت شما باعث شود مقاوم‌تر — و شادتر — هم باشید؟
همه‌ی ما تا حدی در زندگی درد جسمی و عاطفی را تجربه می‌کنیم، بعضی بیشتر از دیگران. به هر حال، درد بخشی اجتناب‌ناپذیر از زندگی است.
اگر شما یک فرد بسیار حساس (HSP) باشید، شاید متوجه شده‌اید که آستانه‌ی تحمل دردتان پایین‌تر از حد معمول است — درد را زودتر و شدیدتر از دیگران حس می‌کنید. حتی اگر محرکی ظریف باشد و افراد غیر-HSP متوجهش نشوند، احتمال زیاد شما تحت تأثیر آن قرار می‌گیرید.
تحقیقات اولیه نیز نشان داد بسیاری از HSPها افزایش واکنش به درد را گزارش کرده بودند، تا جایی که این موضوع به بخشی از معیارهای «مقیاس HSP» تبدیل شد. افراد حساس همه‌چیز، از جمله استرس را، با شدت بیشتری تجربه می‌کنند — و استرس هم می‌تواند بر آستانه‌ی تحمل درد اثر بگذارد.
این موضوع احتمالاً به دلیل جهش‌های ژنتیکی در HSPهاست که در سه انتقال‌دهنده‌ی عصبی مرتبط با استرس و تحمل درد دیده شده‌اند: سروتونین، دوپامین و نوراپی‌نفرین. پژوهش‌ها نشان داده‌اند برای اینکه فرد بتواند درد را پردازش و تنظیم کند، لازم است دوپامین و نوراپی‌نفرین در تعادل باشند.
پیش از اینکه بگوییم چرا این موضوع ما HSPها را از غیر-HSPها مقاوم‌تر می‌کند، بیایید تعریف کنیم فرد بسیار حساس بودن یعنی چه.
علم پشت افراد بسیار حساس
همه‌ی انسان‌ها تا حدی حساس هستند، اما بعضی بیشتر از دیگران. در حقیقت، نزدیک به ۳۰ درصد مردم با حساسیتی بالاتر از میانگین به دنیا می‌آیند — چه از نظر جسمی و چه عاطفی. (در همین حال، حدود ۴۰ درصد حساسیت متوسط دارند و ۲۰ درصد حساسیت پایین.) پژوهشگران این ویژگی را حساسیت محیطی یا حساسیت پردازش حسی (SPS) می‌نامند. و نگران نباشید — هر سه سطح حساسیت محیطی طبیعی و سالم در نظر گرفته می‌شوند.
افراد بسیار حساس، یا HSPها، کسانی هستند که در بالای طیف حساسیت قرار می‌گیرند. نشانه‌های بارز آن‌ها شامل این‌هاست:
حساسیت بیشتر به صداها، بوها، بافت‌ها و دیگر عوامل محیطی، و توجه به جزئیاتی که دیگران از دست می‌دهند.
آگاهی طبیعی از احساسات و هیجان‌های دیگران.
اندیشه‌ورزی عمیق و ترجیح دادن ارتباط‌های عمیق به جای روابط سطحی.
خلاقیت و همدلی بالا.
برخی پژوهشگران حتی معتقدند حساسیت بالا با استعداد ویژه یا نبوغ مرتبط است.
افراد حساس به احتمال زیاد با این ویژگی به دنیا می‌آیند و این خصلت در طول عمر رشد می‌کند. HSPها در تمام زندگی حساس باقی می‌مانند، اما می‌توانند یاد بگیرند افکار و احساسات طاقت‌فرسا، و همین‌طور بیش‌تحریکی‌هایی را که تجربه می‌کنند، بهتر مدیریت کنند. وقتی حساسیت خود را بپذیرند، می‌توانند از ذهن حساس و نیرومندشان به سود خود استفاده کنند.
پس گرچه درد افراد حساس را بیشتر تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، همین موضوع آن‌ها را مقاوم‌تر نیز می‌سازد.
چرا افراد بسیار حساس مقاوم‌تر از دیگران هستند
این شاید غیرمنتظره به نظر برسد، اما دلیل اینکه افراد بسیار حساس در عین حال افراد بسیار مقاومی هم هستند، دقیقاً این است که آن‌ها نسبت به همه نوع محرک‌ها حساس‌ترند — و پیوسته از هر سو تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند.
چه آگاهانه و چه ناخودآگاه، محرک‌های فراوانی هر روز وارد ذهن ما می‌شوند. این‌ها می‌تواند شامل عوامل بیرونی مثل فضای کاری شلوغ یا ترافیک باشد، یا عوامل درونی مثل افکار، هیجان‌ها و احساسات. ذهن ما به کار بیش از حد و پردازش عمیق همه‌ی این‌ها می‌پردازد.
ما نسبت به محرک‌های ناخوشایند و خوشایند هر دو حساس‌تر هستیم. بنابراین همان‌طور که مطالعات نشان داد، میزان ناراحتی (اعم از درد جسمی یا عاطفی) که ما هر روز تجربه می‌کنیم بیشتر از افراد غیر-HSP است.
این یعنی، صرف‌نظر از اینکه زندگی چه چالش‌ها و شرایطی برایمان رقم بزند، ما HSPها بسیار چیزها را پشت سر می‌گذاریم! با این حال، باز هم در جهان حضور می‌یابیم، به دیگران خدمت می‌کنیم، از شهود و رویاهایمان پیروی می‌کنیم و می‌کوشیم بهترین نسخه‌ی خود باشیم. ما بارها و بارها و بارها برمی‌خیزیم.
به همین ترتیب، توانایی ما برای تحمل استرس‌های روزمره‌ی مکرر ما را به انسان‌هایی سرسخت و پرتوان تبدیل می‌کند که می‌توانیم در برابر چالش‌های دشوار و بلندمدت پایدار بمانیم. زیرا نیرویی خارق‌العاده از قدرت و مقاومت در برابر رخدادهای ناخوشایند در خود پرورش داده‌ایم.
البته، محدودیت‌هایی در فراوانی و شدت دردی که می‌توانیم و می‌خواهیم تجربه کنیم وجود دارد. و وقتی صحبت از انتخاب‌های زندگی می‌شود، باید تصمیمی آگاهانه بگیریم. شما ممکن است رسالت، هدف یا مسیری در زندگی داشته باشید که در بلندمدت به قدری خشنودی و شادی می‌بخشد که دردِ مسیر ارزشش را دارد — درست مانند همه‌ی کارهای سخت و طاقت‌فرسایی که باید تحمل کنید.
(و البته این به معنای ماندن در شرایط سمی، ناسالم یا غیرقابل‌تحمل نیست.)
چگونه چالش‌ها به سود افراد بسیار حساس هستند
همان‌طور که گفتم، موقعیت‌های چالش‌برانگیز در نهایت ما را مقاوم‌تر می‌سازند. و اغلب هرچه چیزی دشوارتر باشد، رضایت و شادی بیشتری احساس خواهیم کرد. حتی اگر دقیقاً به آنچه ابتدا می‌خواستیم نرسیم، قطعاً دانایی بسیار به دست خواهیم آورد و به نسخه‌ای اصیل‌تر از خودمان بدل خواهیم شد.
در تجربه‌ی شخصی خودم دریافته‌ام که توانایی و آمادگی تحمل ناراحتی بلندمدت در من بیشتر از دیگران است. به‌عنوان یک رقصنده متوجه شده‌ام که اغلب درد را زودتر و شدیدتر از دیگران تجربه می‌کنم. با این حال، فهمیده‌ام که توانایی سطوح بالاتری از فداکاری و تعهد را هم دارم — و این مهارت‌ها برای دنبال کردن هر هدف بزرگ در زندگی لازم‌اند؛ هر ضیافتی که ارزش انتظار کشیدن دارد و معمولاً رضایت در آن دیر به دست می‌آید.
این نمونه‌ای است از اینکه چگونه درد در نهایت به نفع من تمام می‌شود و در این مسیر مرا مقاوم‌تر می‌سازد. و همین را برای شما نیز آرزو می‌کنم.
پرسش پایانی برای HSPها
آیا شما تجربه‌هایی در زندگی دارید که ثابت کند «بسیار حساس بودن» باعث شده مقاوم‌تر شوید؟
نوشته: سارا مارتینز
مترجم: مینو پرنیانی
