فکر می‌کنید فرزندتان پدربزرگ یا مادربزرگی خودشیفته دارد؟ ببینیم نظر متخصصان در اینباره چیست.
پژوهش‌ها حاکی از آن است که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها الگوهای موثری برای نوه‌ها هستند و می‌توانند نوه‌هایشان را به کسب موفقیت‌های علمی و دیگر انواع آن تشویق کرده و پند دهنده و نصیحت کننده‌های خوبی بوده و همین طور حامیان عاطفی خوبی می‌توانند باشند و بدیهی است که حضورشان کمک زیادی به رشد و بارآوری فرزندان است. اما گاهی مواقع روابط با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها چالش برانگیز است و این موضوع وقتی که خودشیفته باشند، دشوارتر هم می‌شود.
به نظر دکتر امبر کلادن رییس کلینیک بهداشت رفتار و روان، «این گونه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها غالبأ اهمیت زیادی برای حضور خود قائل بوده و به نظر می‌رسد که کنترل و احاطه زیادی روی فرزندانمان دارند.»
همین‌ها باعث می‌شود که به سختی تشخیص دهید که آیا با پدربزرگ و مادربزرگ خودشیفته‌ای سروکار دارید یا نه.
اما چراغ قرمزهایی هست که نشان می‌دهد باید مراقب بود.
از کجا بفهمید که آیا پدربزرگ و یا مادربزرگ فردی خودشیفته است؟
- نمی‌توانید ارتباط صمیمانه و واقعی با پدر و مادرتان برقرار کنید، چون پدربزرگ و مادربزرگ نیاز به تعریف و تمجید و تأیید دارند.
- پدربزرگ و مادربزرگ آدم‌هایی همدل نیستند.
- به شدت توقع احترام دارند (حتی وقتی که کاری نکرده‌اند که قابل احترام باشد.)
- اقتدار شما را به عنوان والدین زیر علامت سؤال می‌برند.
- مدام چالش به راه انداخته و هرگونه تلاش شما را برای راهنمایی کردن فرزندتان و حمایت از او را رد کرده به سخره می‌گیرند.
- با مثلث سازی بین برادر خواهرها نزاع به راه انداخته و ارزش‌های شما و ساختار خانواده‌تان را به چالش می‌کشند.
- اعمال کنترل از طریق پول، هدیه، سفر و غیره.
- تلاش در ایجاد فاصله بین شما و همسرتان.
دکتر دان پیترز والدین را تشویق می‌کند که مراقب پدربزرگ مادربزرگ‌هایی که ویژگی‌های زیر را دارند، باشند:
- می‌خواهند مرکز توجهات باشند.
- حدومرزهای سستی دارند و متوجه نیستند که رفتارشان چه تاثیری روی دیگران دارد.
- پرخاشگر اند و اگر رفتار وی را به چالش بکشید و یا نتوانید نیاز وی را برآورده کنید، تنش زیادی ایجاد می‌کند.
فرق میان کسی که رگه‌هایی از خودشیفتگی دارد با کسی که اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) دارد.
لازم به ذکر است که ممکن است والدین یا پدرومادر ناتنی‌تان رگه خودشیفتگی داشته باشند یا اساساً اختلال شخصیت خودشیفته داشته باشند.
به نظر دکتر ژانت ریموند، «همه ما زمینه‌هایی از خودشیفتگی را داریم. چون کمک می‌کند تا اعتماد بنفس داشته باشیم و خودارزشمندی مان را ارتقا دهیم. ولی NPD ها همیشه احساس آسیب دیدگی و قربانی بودن می‌کنند و ضمناً تاب تحمل موفقیت‌های شما را ندارند، مخصوصاً وقتی که خود را با شما مقایسه می‌کنند. همیشه غمگین هستند و نمی‌توانند روابط عمیقی داشته باشند، چون روابط ماندگار و اصیل مبتنی بر داد و دهش است، امری که خودشیفته‌ها ناتوان از آنند. خود را محق می‌شمارند و احساس شرمندگی ندارند.»
چرا دانستن اینکه فرزندتان پدربزرگ مادربزرگ خودشیفته دارد، مهم است؟
به نظر کلادن، «کودکان معمولاً پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های خود را دوست دارند و از نقشی که در زندگی ایشان دارند لذا می‌برند.»
کودکان با پدربزرگ و مادربزرگ خود فعالیت‌های مشترکی انجام می‌دهند و از عشق و پذیرشی که در رابطه‌شان وجود دارد لذت می‌برند. معمولاً نسبت به پدربزرگ و مادربزرگ خود پذیرا بوده و به نظر کلادن همین پذیرا بودن زیاد می‌تواند باعث شود که کودکان آماج رفتارها و عواطف نادرست والدین خودشیفته‌تان قرار بگیرند.
پیترز نیز با این موضوع موافق است و اضافه می‌کند که «پدربزرگ و مادربزرگ‌هایی که خودشیفته‌اند، هم برای فرزندانشان و هم برای نوه‌ها آسیب رسان هستند، چون می‌خواهند که اوضاع را تحت کنترل خود درآورند و از نظر کلامی و رفتاری هرگاه احساس کنند که مورد بی توجهی قرار گرفته یا به چالش کشیده شده‌اند، به فرزندان یا نوه‌هایشان آسیب می‌رسانند.»
به همین خاطر خیلی مهم است که متوجه رفتار آنان باشید و آنچه می گویند و می‌کنند و سمی است را به خود نگیرید و بدانید در عین نپذیرفتنی بودن آسیبی که می‌زنند، موضوع شما نیستید.
چه کنید وقتی فهمیدید که پدربزرگ و مادربزرگ، افرادی خودشیفته‌اند ؟
اگر نگران هستید که والدین شما و یا پدر ناتنی و مادر ناتنی‌تان خودشیفته هستند از متخصصین کمک بگیرید و با حمایت ایشان این کارها را انجام دهید:
- درباره حدومرزها صحبت کنید
به نظر کلادن «با فرزندتان از حدومرزها صحبت کنید و اجازه دهید فرزندتان حد ومرزهایی که مایلند را در نظر بگیرند. مرزهایی ساده مانند (من نمی‌خواهم امروز به خانه دوستم بروم) یا (می‌خواهم امروز به پارک بروم). بعد از فرزندتان بخواهید که پافشاری کردن روی حدومرزها را تمرین کند و احساس خوبی که از این کار پیدا می‌کند یا نمی‌کند را تأیید کنید. چون شما والدین فرزندتان هستید لازم است شما هم حدوحدودهایی درنظر بگیرید، بدون اینکه درگیر بازی‌های قدرتی شوید. بازی‌های قدرت نمایانه متاسفانه پایانی ندارد.»
لازم است والدین جرات ورزی باشید و شخصاً حدومرزهای خود را داشته باشید، چون قرار است هم الگوی نقش مناسبی برای فرزندان خود باشید و هم حدومرز داشتن را در عمل به فرزندان خود آموزش دهید. فرزندان ما. همیشه اعمال ما را زیر نظر دارند و بهتر است عملاً یاد بگیرند با فردی که سمی و خودشیفته است، حتی اگر عضو خانواده است در عین احترام گذاشتن با حدومرز رفتار کنند.
- عشق بی قید و شرط
به نظر کلادن، «در موازات با درنظرگیری حدود، عشق بی قیدوشرط و توجه مثبت به فرزندان خود ابراز می‌کنیم تا دلبستگی ایمن را در ایشان ایجاد کنیم. دلبستگی مثبت باعث می‌شود تا کودک هروقت لازم بود به خانه بازگردد و بداند که ما جرات ورزی را در ایشان تشویق می‌کنیم و احتمال مستقل شدن فرزندانمان را تقویت می‌کنیم.»
- پویایی ارتباط سالم
به نظر کلادن، «وقتی در رابطه با همسر، دوستان یا دایی و خاله و عمو و عمه فرزندتان، الگوی سالمی برای رفتار و ارتباط باشید، از شما می‌آموزند:
- ارتباط سالم را
- احترام مثبت غیرشرطی را
- تعامل از سرمهربانی را.
وقتی فرزندتان شاهد این چنین ارتباطی باشد، دیگر قربانی خودشیفتگی هیچکس از جمله پدربزرگ یا مادربزرگ اگر خودشیفته باشند، نمی‌شود.
- برای تعامل فرزندتان با پدربزرگ و مادربزرگ خودشیفته حدومرز در نظر بگیرید. مثلاً به جای تنها گذاشتن فرزندتان با والدین خودشیفته با هم در مکانی عمومی مثل پارک یا رستوران قرار بگذارید.
- بدانید کی باید بروید. اگر خود شیفتگی پدربزرگ و مادربزرگ زیاد باشد، می‌توان رابطه را بسیار محدود یا قطع کرد. به نظر کلادن، «وقتی پدربزرگ و مادربزرگی رفتار آسیب رسان جدی نسبت به نوه‌ها داشته باشند، بهترین چاره همین است.
در این گونه موارد می‌توانید از کمک متخصصین بهره مند شوید.
به نظر پیترز، «بدرفتاری، چه کلامی و چه غیرکلامی و عاطفی با هیچکس پسندیده نیست. چه در حق فرزندتان باشد و چه نسبت به هرکس دیگری .»
