خودشیفته‌ها نیازهای خود را به دیگران ترجیح می‌دهند و معمولاً این ویژگی همراه با شکستن حدومرزهای دیگران و شکستن قواعد و مقررات است.
ضمناً خودشیفته‌ها فاقد همدلی هستند، اهل انتقاد نبوده و حالت تدافعی دارند. اگر متوجه این ویژگی‌های رفتاری شدید، آنوقت احتمال وجود اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) وجود دارد و یافتن راه حل ساده‌تر می‌شود. باید گفت، اگر تاکنون دو به شک بوده‌اید که آیا فرزندتان خودشیفتگی دارد یا نه، و یقین نداشته باشید، تشخیص دشوارتر می‌شود. به نظر استفانی مک کادا، «تمرکز بر خود که از نشانگان خودشیفتگی است، بخش مهمی از فرآیند رشد در کودکان است.»
خودشیفتگی واقعی امری کمیاب است و اصولاً نباید به کودکان برچسب خودشیفتگی زد، مگر اینکه مادام که در حال بزرگتر شدن هستند و تا بزرگسالی همچنان این گونه باشند. به همین دلیل است که وقتی دربارهٔ کودکان صحبت می‌کنیم، مهم است داشتن زمینه‌های خودشیفتگی را تشخیص دهیم .
تفاوت بین وجود رگه‌های خودشیفتگی با اختلال شخصیت خودشیفته (NPD)
به نظر دکتر ژانت ریموند روانشناس بالینی و متخصص در حیطه ارتباط از لس آنجلس، «همه ما جنبه‌هایی از خودشیفتگی را داریم که باعث اعتماد به نفس و احساس خودارزشمندی ما می‌شود و تفاوتی که با اختلال شخصیت NPD دارد این است که شخص مداوماً احساس آسیب دیدگی، جریحه دار شدن و قربانی بودن کرده و نمی‌تواند موفقیت‌های دیگران را ببیند … به حدی این کار را می‌کنند که در واقع همیشه اندوهگین هستند و نمی‌توانند رابطه‌ها که نیازمند داد و دهش است را حفظ کنند. خود را محقق شمارده و اصلاً از بابت کاری که می‌کنند احساس شرمندگی نمی‌کنند.
اما نمی‌توان دربارهٔ کودکان و نوجوانان تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) داد. به این دلیل که هنوز شخصیت ایشان جای شکل گیری را دارد، و مراحل رشدی وجود دارد که فرد باید صرفاً روی خود و نیازهای خود متمرکز باشد.
به نظر دکتر دان پیترز، «بسیاری از کودکان و نوجوانان از مراحلی گذر می‌کنند که لازمه آن خودشیفتگی است و در این دوران احساس اعتماد به نفس و خود_ارزشمندی ایشان افزایش می‌یابد و در این دوران احساس همدلی با دیگران و نیازهای دیگران وجود ندارد. در واقع رگه‌های خودشیفتگی این چنینی در کودکان کاملاً شایع است . »
چگونه تشخیص دهید که رفتار نشأت گرفته از خودشیفتگی واقعی است یا نه
بدیهی است که برخی رفتارهای با رگه‌های خودشیفتگی که بخشی از فرایند رشدی است، غیرطبیعی یا نگران کننده هم به نظر برسد.
به نظر دکتر مایکل نیلون رییس دانشگاه روانپزشکی شیکاگو، «هنگامی که یک کودک خواهان جلب توجه اطرافیان خود در مراحل رشدی مختلف است، ممکن است شاهد رفتارهای خودشیفته وار باشید.»
به نظر دکتر نیلون مشاهده تمایلات خودشیفته وار یک کودک می‌تواند این معانی را نیز داشته باشد:
🔸رشته کلام را فقط در دستان خود می‌گیرد .
🔸دیگران را تحقیر می‌کند.
🔸 موفقیت‌های خود را دست بالا می‌گیرد و دستاوردهای دیگران را بی ارزش می‌شمارد.
🔸از همدلی با دیگران، ناتوان است.
🔸گاهی برونریزی خشم دارد و وقتی نتواند فوراً به خواسته‌های خود برسد، از کوره به در می‌رود.
🔸با هرکسی که مرجع قدرت باشد مشکل دارد، مخصوصاً وقتی که اوضاع خوب پیش نرود.
اما باز باید گفت که این رفتارها که در برخی از مراحل رشدی کودکان و نوجوانان مشاهده می‌شود، طبیعی است. به نظر دکتر نیلون، «به همین دلیل خیلی مهم است که والدین هنگامی که فرزندانشان در حال رشد هستند، نباید وسواسی و زیاده از حد، جسته گریخته در اینباره مطلب بخوانند .»
موضوع مهم دیگر از نظر دکتر نیلون این است که، «آنچه خارج از حد بهنجار به نظر می‌رسد، در مرحله‌ای دیگر از رشد، امری طبیعی است. گاهی رفتارهای خود شیفته وار نتیجه واکنش کودک به تغییرات رشدی فعلی و یا دارودرمانی احتمالی است . ضمناً رفتار یک کودک می‌تواند واکنشی باشد نسبت به استرس‌هایی که در خانواده یا در مدرسه متحمل می‌شود .»
برای این که بفهمیم چه مرزی میان نابهنجار و بهنجار است، دکتر پیترز معتقد است باید به موارد ذیل توجه کرد:
🔸سن و سال کودک
🔸شرایط رشدی کودک
🔸الگوهای رفتاری
🔸عواقب رفتارهایش بر ارتباطاتش
والدین باید دنبال الگوهای رفتاری باشند که مدام تکرار شده، افراطی بوده و تاثیری منفی بر خانواده و روابط اجتماعی دارد.»
او پیشنهاد می‌دهد که بر فقدان بینش و نا آگاهی ایشان از تاثیری که رفتارشان بر دیگران می‌گذارد و مدام گله و شکایت کردن‌هایشان تمرکز کرده و از آنها آگاه شوند .
اگر برآوردتان نابهنجار بودن رفتار فرزندتان است، چه کنید؟
به نظر دکتر پیترز، «زود فهمیدن خودشیفتگی فرزندتان باعث می‌شود فرصت خوبی برای تغییر دادنش پیدا کنید.» اگر حدس می‌زنید رفتار فرزندتان دردسرساز است یا در آینده فردی با اختلال شخصیت خودشیفته خواهد شد، این اقدامات را انجام دهید:
۱. با کودکتان درباب اینکه رفتارشان چه تاثیری روی دیگران می‌گذارد صحبت کنید.
فرزندتان را تشویق کنید تا متوجه تأثیر رفتارشان بر روی دیگران باشند، همدلی را در خود ایجاد کنندو نیازی به این امر نداشته باشند که با واداشتن دیگران به برآورده کردن نیازهایشان احساس امنیت کنند. به نظر دکتر پیترز، به این ترتیب فرزندتان قادر می‌شود تا روابط سالم‌تری ایجاد کند و مهر و محبت ابراز کند.
۲. روی خودآگاهی عاطفی خودتان کار کنید
«ریشه خود شیفتگی در این است که باور نداشته باشید که مراقبینتان حواسشان به شما هست. در نتیجه می‌ترسید کسی نباشد که نیازهایتان را براورده کند، خودمحور می‌شوید.» این نظر مکادن است. به همین دلیل او والدین را تشویق می‌کند تا حواسشان به پویایی خانواده باشد تا چنین انفکاکی ایجاد نشود. دکتر پیترز موافق است که بهترین کار این است که مراقب سلامتی خودتان باشید و این زمانی محقق می‌شود که حواستان به عواطف و رفتارهای خودتان باشد. او توصیه می‌کند که این سؤالات را از خودتان بپرسید:
🔸من با دیگران چگونه برخورد می‌کنم؟
🔸چه احساسی درباره خودم دارم؟
🔸 روابط من چگونه است؟
🔸چگونه نیازهای خود را برآورده می‌کنم؟
دکتر پیترز معتقد است، والدین هرچه خودآگاه‌تر باشند، بهتر می‌توانند رفتارها و اعمال خود را آگاهانه انتخاب کنند و در نتیجه برای فرزندانشان الگوهای بهتری می‌شوند .
۳. به متخصص مراجعه کنید
دکتر پیترز معتقد است اگر نگران فرزندتان هستید، مخصوصاً وقتی که در خانواده سوابق وجود شخصی با اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) وجود داشته، پس بهتر است به یک متخصص بهداشت روان مراجعه کنید که در حیطه کودکان و نوجوانان تخصص دارد.
خیلی مهم است این درک را داشته باشید که آیا فرزندتان مشغول گذر از یک مرحله رشدی کودکی یا نوجوانی است یا رفتارهایی از خود بروز می‌دهد که نیازمند درمان است.
بنا به گفته مک کاون اگر رفتارهای خودشیفته وار افراطی و ادامه دار باشد، می‌توان دنبال کمک رفت. خانواده درمانی هم خوب است و می‌تواند میان والدین و کودکان اعتماد ایجاد کرده و باعث ایجاد تغییراتی می‌شود که روابط را مستحکم کرده و درک متقابل را بالا می‌برد .
نویسنده: ماریسا براوون
مترجم: مینو پرنیانی
